Okwesalibwa: Tewali mutwe gw'omutwe oba omutwe gw'olugero oguweredwa.
Okwesalibwa kw'amabere n'okukyusa engeri y'amabere bwe galabika bisoboka Okwesalibwa kw'amabere n'okulongoosa engeri amabere gye galabika kye kimu ku bikolwa by'okufumba ebisinga okweyongera mu bungi mu nsi yonna. Okukoleba kuno kuyamba abakyala abalina amabere amanene ennyo okwewonya obuzibu obw'enjawulo obuleetebwa amabere ago, nga mulimu okulumwa omugongo, okwetamwa engeri gye balabika, n'obuzibu mu kukola emirimu egy'enjawulo. Mu kusalawo okukola okulongoosa kuno, waliwo ebintu bingi eby'okulowoozaako, okuva ku nsonga ez'obulamu okutuuka ku nsonga ez'okwelowooza.
Okulongoosa amabere kukolebwa kutya?
Okulongoosa amabere kukolebwa mu ngeri ezitali zimu okusinziira ku mbeera y’omulwadde n’ekigendererwa ky’okulongoosa. Oluusi, omusawo ayinza okusalawo okuggyawo ekitundu ku nsigo z’amabere, amasavu, n’olusu. Mu mbeera endala, ayinza okusalawo okusitula amabere oba okukyusa engeri amabele gye galabika. Oluvannyuma lw’okulongoosa, omulwadde ayinza okuwulira obulumi okumala ennaku ntono, naye oluvannyuma lw’okuwona, amabere gaba matono era nga galabika bulungi.
Ani asobola okwesalibwa amabere?
Abakyala abakulu abalina amabere amanene ennyo nga gabaleetera obuzibu be basinga okufuna okwesalibwa kw’amabere. Naye, oluusi n’abasajja abawulira nti amabere gaabwe manene nnyo nabo bayinza okufuna okulongoosa kuno. Omusawo y’alina okusalawo oba omuntu asobola okwesalibwa amabere ng’akozesa ebipimo eby’enjawulo, nga mulimu obunene bw’amabere, emyaka gy’omuntu, n’embeera y’obulamu.
Okwesalibwa kw’amabere kulina bizibu ki?
Ng’okulongoosa okw’engeri endala okwonna, okwesalibwa kw’amabere kulina ebizibu ebiyinza okubaawo. Ebimu ku bizibu ebyo mulimu okulumwa, okufuna omusaayi, okufuna ebiwundu, n’okukyuka kw’engeri omuntu gy’awulira mu mabere. Waliwo n’abakyala abamu abayinza obutasobola kuyonsa oluvannyuma lw’okwesalibwa amabere. Naye, okuva okulongoosa kuno bwe kukolebwa abasawo abakugu, ebizibu ebyo tebibaawo nnyo.
Okwesalibwa kw’amabere kumala bbanga ki okuwona?
Okuwona oluvannyuma lw’okwesalibwa kw’amabere kiyinza okumala wiiki bbiri okutuuka ku mwezi gumu. Mu bbanga lino, omulwadde alina okugondera ebiragiro by’omusawo, nga mulimu okwewala okukola emirimu egiziyiza amabere okuwona. Oluvannyuma lwa wiiki bbiri okutuuka ku ssatu, abasinga basobola okuddayo ku mirimu gyabwe egy’ennaku zonna, naye balina okwewala okukola emirimu egy’amaanyi okumala emyezi mitono.
Okwesalibwa kw’amabere kusasula ssente mmeka?
Okwesalibwa kw’amabere kusasula ssente nnyingi nnyo, era omuwendo gwa ssente gusobola okukyuka okusinziira ku mbeera ey’omulwadde n’omusawo akola okulongoosa. Okusinziira ku kitundu ky’ensi omuntu ky’abeera, omuwendo gwa ssente gusobola okuva ku ddoola 5,000 okutuuka ku 20,000 ez’Amerika oba n’okusingawo. Mu Uganda, omuwendo guyinza okuva ku bukadde 10 okutuuka ku bukadde 30 obw’ensimbi z’eUganda. Naye, waliwo n’ebitongole ebimu eby’obulamu ebiyinza okusasula ekitundu ku ssente zino.
| Ekintu | Omuwendo gwa ssente |
|---|---|
| Okwesalibwa kw’amabere mu Uganda | Bukadde 10-30 obw’ensimbi z’eUganda |
| Okwesalibwa kw’amabere mu Amerika | Ddoola 5,000-20,000 ez’Amerika |
Omuwendo gwa ssente oguweredwa wano gusinziira ku kumanya okw’ekiseera kino naye guyinza okukyuka. Kikulu okunoonyereza n’okubuuza abasawo abakugu ng’tonnasalawo kusasula ssente zino.
Mu kufundikira, okwesalibwa kw’amabere n’okukyusa engeri y’amabere bwe galabika kisoboka era kiyamba abantu bangi. Naye, kirina okukolebwa abasawo abakugu era nga kino kikolebwa oluvannyuma lw’okunoonyereza n’okutegeera obulungi ebirungi n’ebibi ebiyinza okuvvaamu. Abaagala okwesalibwa amabere balina okubuuza abasawo abakugu okubasobozesa okufuna okumanya okumala n’okutegeera obulungi oba okulongoosa kuno kye kye beetaaga.
Omusomo guno gwa kumanya bwakumanya era tegulina kutwaalibwa ng’amagezi ga ddokita. Weebuuze ku musawo omukugu ow’obulamu bwo ow’okukuwa amagezi agakwata ku ggwe wennyini n’obujjanjabi.
